Жаһандық логистика соңғы жылдары бұрын соңды кездеспеген қиындықтарды бастан өткерді. Күрделі геосаяси жағдай және ең қарқынды халықаралық көлік бағыттарындағы қарулы қақтығыстар жүк тасымалдаудың тиімділігіне айтарлықтай әсер етеді және ақыр соңында бағаларда көрініс табады.
Міне, бізде жаһандық бөлшектену процесі жүріп жатыр, ол жаһандық және аймақтық ауқымда жүк тасымалдауды одан әрі қиындату қаупін тудырады.
Мысалдар іздеудің қажеті жоқ. Қызыл теңіз мен Суэц арқылы бұрын шамадан тыс жүктелген маршруттар тоқтап қала жаздады, Панама каналы құрғап барады, Ресей, Украина, Иран және бірқатар Таяу Шығыс елдерінің әуе және құрлық кеңістігінде көліктің барлық түрлерінің қозғалысы шектелді…Әлиев зауытты 2013 жылы ашты. Біздің көз алдымызда
Осыған байланысты бүгінде жүк жөнелтушілердің назары Оңтүстік Кавказ мен Орталық Азияға, «Орта дәліз» немесе Транскаспий халықаралық көлік жолы (ТИТР) деп аталатын Әзірбайжанның бастамасымен қайта жанданып жатқан Қытайдан Каспий теңізі арқылы Еуропаға «Ұлы Жібек жолына» көбірек бағытталып отырғаны заңды.
Оның айтарлықтай ұзындығына қарамастан, TMTM қазіргі уақытта ең қауіпсіз болып табылады. Оның сөзсіз артықшылықтары жүк тасымалдаушылардың да назарын аударады. Автомобиль және теміржол көлігінің жұмысына байланысты инфрақұрылымдық проблемаларға байланысты, тапсырыстардың өсіп келе жатқан көлеміне төтеп беру барған сайын қиындай түсуде.
Сондай-ақ Каспий теңізінің бір жағалауынан екінші жағалауына жүк жеткізетін кемелер де жетіспейді.
Дәл осы мақсатта 2013 жылдың 20 қыркүйегінде Әзірбайжан Президенті Ильхам Әлиевтің бастамасымен әртүрлі мақсаттағы құрылыс, жөндеу және теңіз инженерлік жұмыстарын жүргізетін Баку кеме жасау зауыты пайдалануға берілді.
haqqin.az редакциясы оқырмандарға бұл кәсіпорынның алға қойған міндеттерін қалай орындап жатқанын айтып беруді жөн көрді, ол үшін ел бюджетінен жүздеген миллион манат бөлінген.
Ең алдымен, ел басшылығы Транскаспий көлік-логистикалық дәлізі төңірегіндегі бумға алдын ала дайындалғанымен, соңғы он жылда әртүрлі себептермен Баку кеме жөндеу зауытының сырғыма жолдарынан әртүрлі мақсаттағы он кеме ғана шығып кеткенін айта кеткен жөн. Мұндай қарқынмен Каспий теңізі бассейнінде ресейлік және түрік кеме жасаушыларымен бәсекелестік туралы әңгіме болмайтыны анық.
Нәтижесінде зауыт басшылығын өзгертуге тура келді, ал 2023 жылы жаңа директорлар кеңесі құрылды, содан кейін жағдай біздің көз алдымызда өзгере бастады.
Бүгінгі күні BSZ жүк және теңіз кемелерін салуға он төрт келісімшарт жасасты. Құрылыстың аяқталу мерзімі де шекті – 2027 жылдың соңы – 2028 жылдың басына дейін қысқартылды.
2025 жылы бір уақытта 10 кеменің құрылысы жалғасады. Салыстыру үшін айта кетейік, реформаларға дейін зауыт бір тонна металл конструкциясын шығаруға 270 адам-сағат (сағ/сағ) немесе одан да көп уақыт жұмсаған. Бүгінгі таңда қол жеткізілген көрсеткіштер 120 сағ/сағ шегінде, бірақ жаңа басшылық оларды 120 сағ/сағ төмен түсіруді жоспарлап отыр. Әлемдік тәжірибеге қарасақ, Кореяда бұл көрсеткіш 120 сағ/сағ-тан төмен болса, Түркияда 120 сағ.
Баку кеме жөндеу зауытының басқарма төрағасы Елшад Нуриевтің айтуынша, кеме жасау қарқынының екі еседен астам өсуіне инновациялық тәсілдер, өндірістік процестерді оңтайландыру, еңбек ресурстарын сауатты пайдалану, мақсатты құрылымдық реформа, сондай-ақ басқа кеме жасаушылардың жетістіктерін шығармашылықпен пайдалану арқасында қол жеткізілгені тән.
«Кемелердің негізгі және егжей-тегжейлі дизайны көп уақыт пен қаражатты қажет ететіні жасырын емес», — деді Елшад Нуриев мысал ретінде. — Біз әлі негізгі дизайнға қол жеткізген жоқпыз, бірақ егжей-тегжейлі жобалауды кәсіби инженерлерден құралған үлкен шығармашылық топ толығымен жүзеге асырады. Айтпақшы, шетелдік мамандардан кем емес. Бірақ соңында қанша ақша үнемделеді! Өйткені, шетелдіктер көбірек төлеуі керек, ал шетел валютасымен және тұру ақысын төлеуі керек… Және бұл айтарлықтай аз уақытты алады».
BSZ Басқарма төрағасының айтуынша, инженерлер мен конструкторлар командасы негізгі жіктеу қоғамдары – DNV, ABS, Lloyds Register for Shipping, BV, RMRS және China Classification Society стандарттарына толық сәйкестікте егжей-тегжейлі жобалау, өндірістік сызбаларды құру, техникалық қолдау және жабдықты сынау бойынша жұмыстарды орындайды.
«Дәл осы халықаралық құрылымдар біздің өңірде ұзақ жылдар бойы жұмыс істеп келе жатқан Ресей теңіз кеме қатынасы тіркелімін (Росрегистр) нарықтан ығыстырып шығарды», — деді Нұриев.
Мамандарды даярлауға келсек, зауытта жақсы оқу базасы жасалған. Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің көмегімен біз мезгіл-мезгіл мамандығы жоқ адамдарды жұмысқа аламыз. Бізде олар салыстырмалы түрде қысқа мерзімде жоғары біліктілікке ие болады. Біздің мамандарды шетел компанияларының арбауына жиі ұшыратуы олардың дайындығының сапасының дәлелі. Мәселен, мұндағы дәнекерлеуші мың манаттан жоғары жалақы алатын болса, шетелде оған 2-2,5 мың еуро ұсынады. Әрине, БСЖ басшылығы жалақыны мезгіл-мезгіл көтеріп, жұмысшылардың әлеуметтік-тұрмыстық мәселелерін жақсартуға тырысады, бірақ кадрлардың кетуі әлі де жоғары — ештеңе істей алмайды, жақсы мамандар барлық жерде қажет. Және бұл бізде, әрине! Егер бүгінде біздің зауытта мыңнан астам адам жұмыс істейтін болса, келесі жылдың ортасына қарай осыншама көп адамды жұмысқа алуды жоспарлап отырмыз…»
Баку кеме жөндеу зауытындағы жұмыс ауқымы үнемі өсіп келеді. Салынып жатқан кешенді жобалардың ішінде Елшад Нуриев «Баку халықаралық теңіз сауда порты» АҚ тапсырыс берген CSD 650 тереңдеткіш кемесін, теміржол вагондарын тасымалдауға арналған Ro-Pax паромын, әрқайсысының сыйымдылығы 50 адам болатын үш жолаушы кемесін, ASCO және Әзірбайжан Мемлекеттік мұнай компаниясының тапсырысы бойынша салынып жатқан төрт танкерді және SOCAR Министрлігінің өрт сөндіру мекемесінің тапсырысы бойынша өрт сөндіру мекемесін атады. Мәселен, қазіргі уақытта қазақстандық танкер жөндеуден өту үшін құрғақ докта жатыр.
«Зауыт аумағы Қытайдан келетін Хизидегі болашақ жел электр станциясының үлкен бөлшектерін қауіпсіз жеткізу үшін де пайдаланылады», — деп жалғастырды Нұриев. — Осы түрдегі жүктердің қауіпсіздігі мәселесін түсіну үшін болашақ жел диірменінің бір жүзі ғана ұзындығы сексен, тіпті жүз метрге жетеді деп елестету керек. Сондықтан барлық тиеу-түсіру жұмыстары мен осындай күрделі құрылымдарды сақтауды бүкіл Каспий жағалауындағы ең заманауи зауыт – БСЗ-ға тапсыру туралы шешім қабылданды.
Иә, әзербайжандық кәсіпорынның Ресейдегі қуатты кеме жасау зауыттарымен бәсекелестікке түсуді ойламаған кезі де болды, олар Баку кеме жасау зауытынан барлық көрсеткіштер бойынша, оның ішінде құны бойынша да озып кетті. Бірақ заман өзгерді. Әрине, Ресейдің кеме жасау саласына айтарлықтай әсер еткен геосаяси жағдай да өз әсерін тигізді . Дегенмен, ең бастысы, Баку зауыты қысқа мерзімде бірегей сапалы секіріс жасай алды және бүгінгі таңда қойылған барлық міндеттерді шешуге толық дайын. Компания Каспий бассейніндегі таңдаулы кеме жасау компанияларының біріне айналды және өзінің көшбасшылығынан бас тартпақ емес.
Қазіргі таңда кәсіпорынның жылдық өндірістік қуаты 25 мың тонна металл конструкциялық бұйымдарды құрайды. Бұл әрқайсысының сыйымдылығы 15 мың тонна болатын төрт танкердің, сондай-ақ төрт буксирдің немесе басқа кемелердің жылдық өндірісіне тең. Сондай-ақ жұмыс көлеміне қарай бір жыл ішінде 80-100 түрлі мақсаттағы кемелерді жөндеуге болады. Бүгінгі таңда BSZ суда, кеме жасау зауыттарында және құрғақ доктарда екі жүзден астам кеме жөндеу жұмыстарын аяқтады».
Бизнеске креативті көзқарас, қалыптасқан жұмыс механизмі және мемлекеттік қолдау барлық өндірістік көрсеткіштер бойынша Баку кеме жөндеу зауытының ұжымы бұдан да жоғары деңгейге жете алады деуге толық негіз береді. Мұны компанияның бас кеңсесінің қабырғаларында орналасқан көптеген халықаралық сертификаттар ғана емес, сонымен қатар Каспий теңізі мен басқа да теңіздерде жүзетін Made in Azerbaijan бренді бар заманауи кемелер растайды.
